Ο υπουργός κος. Κικίλιας και οι συνεργάτες του, μας έδωσε σήμερα ένα ακόμη
παράδειγμα του πώς η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τη λιμενική διακυβέρνηση: σαν
ατελείωτο εργαστήριο διοικητικών πειραμάτων, όπου κάθε λάθος όχι απλώς δεν
διορθώνεται, αλλά… θεσμοποιείται.
Μετά την απαξίωση της (ΔΑΛ) Δημόσιας Αρχής
Λιμένος, την συστηματική υποβάθμιση της (ΡΑΛ) Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων και τη
μετατροπή του Υπερταμείου σε de facto Αρχή
Λιμένων (διότι, γιατί να έχεις θεσμούς όταν μπορείς να έχεις εκτός κοινοβουλευτικού
ελέγχου, εκτελεστικούς βραχίονες;), το Υπουργείο προτείνει τώρα την ίδρυση της
περιβόητης Εποπτικής Μονάδας Ασφάλειας
Λιμένων και Πλοίων, ενός νέου φορέα τοποθετημένου προσεκτικά… στην
τσέπη του εκάστοτε υπουργού.
Όσο για ανεξάρτητη εποπτεία; Ε, ας μην είμαστε
υπερβολικοί.
Η κυβέρνηση έχει δείξει συνεπή «αλλεργία» προς καθετί που θυμίζει θεσμικό
αντίβαρο — είτε λέγεται ΡΑΛ είτε ΕΣΑΛ είτε οποιαδήποτε αρχή τολμά να λειτουργεί
χωρίς κομματική χειραγώγηση. Το σχέδιο νόμου έρχεται απλώς να επιβεβαιώσει ότι
αυτό δεν είναι σύμπτωμα, είναι στρατηγική
επιλογή.
Η (ΕΜΑΛΠ) Εποπτική Μονάδα Ασφάλειας Λιμένων
και Πλοίων, λοιπόν, παρουσιάζεται ως λύση, ενώ συνιστά το τελικό στάδιο του
προβλήματος:
Ένας φορέας χωρίς ανεξαρτησία, με κυβερνητικά διορισμένη πλειοψηφία και
αρμοδιότητες κομμένες και ραμμένες ώστε να εξυπηρετούν περισσότερο την πολιτική
επίβλεψη παρά την πραγματική εποπτεία. Ένας οργανισμός-υποκατάστατο, που όχι
μόνο επικαλύπτει τον ρόλο της ήδη αποψιλωμένης ΡΑΛ, αλλά ακυρώνει στην πράξη
κάθε δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου στις λιμενικές λειτουργίες της χώρας.
Και όλο αυτό σε πλήρη αναντιστοιχία με το
ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Ο Κανονισμός 2017/352 απαιτεί
διαφάνεια, χρηματοοικονομικό έλεγχο και —τολμηρή λέξη για τα ελληνικά πράγματα—
ανεξαρτησία. Εδώ, αντιθέτως, η κυβέρνηση εισάγει έναν θεσμό που μοιάζει
περισσότερο με διοικητικό bodyguard του
υπουργού παρά με εποπτικό μηχανισμό λιμένων. Μονάδα Ασφάλειας; Μάλλον Μονάδα
Ασφαλείας… της πολιτικής επιρροής.
Η λογική ότι «η εποπτεία των λιμένων είναι
απλώς ζήτημα ασφάλειας» και ότι όλα τα υπόλοιπα μπορούν να διεκπεραιωθούν από
μια επταμελή ομάδα, μαρτυρά μια επικίνδυνη άγνοια για το πώς λειτουργεί το
σύγχρονο λιμενικό σύστημα. Είναι σαν να προσπαθείς να κάνεις λιμενική πολιτική
με πυξίδα που δείχνει μόνο… τον υπουργό.
Αντί να ενισχυθεί η ΡΑΛ ως θεσμικός ρυθμιστής
με εμπειρία και τεχνογνωσία, αντί να αποκατασταθούν οι αρμοδιότητες της ΕΣΑΛ, η
κυβέρνηση επιλέγει την εύκολη λύση: περισσότερος συγκεντρωτισμός, λιγότερη
ανεξαρτησία, περισσότερη «εποπτεία» των εποπτών. Μια Ελλάδα που επιλέγει κάτι
που μοιάζει λιγότερο με ευρωπαϊκό λιμενικό σύστημα και περισσότερο με
διοικητικό escape room — όπου ο κάθε
υπουργός σχεδιάζει το επόμενο παζλ και τα λιμάνια προσπαθούν να βρουν την
έξοδο.
Και το συμπέρασμα είναι απλό:
Αν θέλουμε σοβαρή λιμενική πολιτική, δεν γίνεται να αντιμετωπίζουμε τις
ανεξάρτητες αρχές σαν ενοχλητικούς συγγενείς που πρέπει να τους κρατάμε σε
διπλανό δωμάτιο. Η ανάπτυξη των λιμένων απαιτεί θεσμική σταθερότητα, πραγματική
ανεξαρτησία και ένα μοντέλο διοίκησης που κοιτάζει στην Ευρώπη. Όχι στον
καθρέφτη του υπουργικού γραφείου.
