Ακτοπλοΐα στην Ελλάδα. Σκέψεις για το μέλλον

Η διαμόρφωση μιας ενιαίας και ολοκληρωμένης προσέγγισης ειδικά για τις μεταφορές στις νησιωτικές περιοχές είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την χωρική διάσταση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Η πολιτική για τις μεταφορές αποτελεί υψίστης σημασίας ζήτημα και σχετίζεται με την ανάγκη προσδιορισμού για κάθε νησί και για κάθε δρομολόγιο, του αποδεκτού επιπέδου παροχής υπηρεσιών (ποσοτικό, ποιοτικό, κόστους) σύμφωνα με τις αναπτυξιακές δυνατότητες, τις ανάγκες μετακινήσεων αγαθών και επιβατών αλλά και τις προτιμήσεις των χρηστών.

Αναφερόμαστε σε μια αγορά που αναζητά την ελευθερία της αγοράς από τη μια και από την άλλη αναζητά την αναδιαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της, με επίδραση στη ανασυγκρότηση του ακτοπλοϊκού δικτύου στις παρούσες συνθήκες.

Στις παρούσες συνθήκες εντοπίζονται ως βάση αναφοράς τα ακόλουθα:

·       Αξιοποίηση των θετικών δεδομένων του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου το οποίο μπορεί να διορθωθεί σε επιμέρους αστοχίες του.

·       Αναγνώριση της πραγματικότητας για ανταγωνιστικότητα με τις αερομεταφορές.

·       Αποσαφήνιση και προσδιορισμός της έννοιας του και του περιεχομένου περί τα του «μεταφορικού ισοδύναμου», επιδιώκοντας εκσυγχρονισμό για ορθολογικοποίηση των επιλογών γραμμών δημοσίου συμφέροντος (άγονες γραμμές).

·       Διαμόρφωση όρων θεσμικής συμμετοχής των νησιωτικών Δήμων, εφόσον ενδιαφέρονται, στην οργάνωση παραγωγής των μεταφορικών υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος στο νησί τους.

·       Ανάγκη επανεξέτασης του Ακτοπλοϊκού Δικτύου κυρίων και «άγονων» γραμμών, με βάση ρεαλιστικά δεδομένα του σήμερα και με πλήρη κατανόηση των Ελληνικών ιδιαιτεροτήτων.

·       Εδώ και χρόνια έχει τεθεί το ζήτημα για ανασχεδιασμό του ακτοπλοϊκού δικτύου όπως και αυτό των αεροπορικών γραμμών, με ενιαίο τρόπο.

 Ο ρόλος του Κράτους λοιπόν παραμένει σημαντικός. Αρκεί το Κράτους, να μη χαρακτηρίζεται από την προσκόλληση σε παλαιές πρακτικές και από την αναζήτηση λύσεων «παρελθούσης χρήσης» με την ανάληψη της μικρότερης δυνατής ευθύνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι την ίδια στιγμή που το κράτος συγκεντρώνει μεγάλο όγκο πληροφοριών, δεν τις αξιοποιεί με οργανωμένο τρόπο, ώστε να δύναται να υποστηρίξει ή να αιτιολογήσει τις αποφάσεις που λαμβάνει ή να προσδιορίσει βασικές παραμέτρους της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος.

Η ιδιαιτερότητα του νησιωτικού χώρου αναγνωρίζεται ως στοιχείο που φέρει αξία, η οποία χρίζει προστασίας τόσο από την Ελληνική Πολιτεία όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιστορικά η νησιωτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της νησιωτικότητας καταγράφεται για πρώτη φορά στην Συνθήκη του Άμστερνταμ.

Η ακτοπλοΐα αποτελεί βασικό παράγοντα για τη συνοχή του ελληνικού κράτους από πολλές  πλευρές. Από γεωγραφική διάσταση, αποτελεί τη «γέφυρα» που συνδέει την ηπειρωτική χώρα με τα νησιά δημιουργώντας της θαλάσσιες λεωφόρους. Από οικονομική και κοινωνική διάσταση, επιδρά καθοριστικά στα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης και ειδικά σε μεγέθη της όπως ο πληθυσμός και η ελκυστικότητα των νησιωτικών προορισμών, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη, εγκατάσταση  και βελτίωση της ποιότητας της ζωής στα νησιά.

Στη διαδικασία ανάπτυξης των μεταφορικών συστημάτων στη νησιωτική Ελλάδα συγκρούονται με διάφορους τρόπους δύο λογικές: η λογική του δημόσιου αγαθού, που απαιτεί την αδιάκοπη παροχή μεταφορικών υπηρεσιών και η λογική της οικονομικής βιωσιμότητας της υπηρεσίας μεταφορών. Λαμβάνοντας υπόψη και το δεδομένο της έντονης εποχικότητας της ζήτησης στις διάφορες νησιωτικές περιοχές, η σύγκρουση μεταξύ των δύο λογικών ιδιαίτερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης όπως οι σημερινές, θα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο.

Ανακοινώθηκε τις προηγούμενες μέρες ότι οι δαπάνες για τις άγονες λεγόμενες γραμμές προϋπολογίζονται στα 90 εκατ. ευρώ για τα μισθώματα των ακτοπλοϊκών άγονων γραμμών για τη νέα περίοδο. Τα κονδύλια παραμένουν στο ίδιο επίπεδο με πέρυσι, ενώ το υπουργείο προχώρησε και σε ορισμένες μικρές τροποποιήσεις για την καλύτερη κάλυψη κάποιων νησιών, είτε επεκτείνοντας δρομολόγια είτε αυξάνοντας τον αριθμό τους.

Δεν μπορούν πλέον να αγνοούνται προτάσεις όπως έχουν διατυπωθεί κατά το παρελθόν, για τη δημιουργία δρομολογίων κορμού (δια θαλάσσης και αέρος), προς τα μεγάλα -κεντρικά νησιά και από εκεί να εκτελούνται τοπικά δρομολόγια.

Αυτό προϋποθέτει πως οι μεταφορικές επιχειρήσεις, τοπικές και κεντρικές, καλούνται να προσαρμόσουν επιχειρησιακές στρατηγικές και να αναπτύξουν συνέργειες μεταξύ διαφορετικών μέσων μεταφοράς, με αναπροσαρμογή στα δρομολόγια τους ώστε να επιτυγχάνονται άμεσες ανταποκρίσεις με τα δρομολόγια των μεγάλων μεταφορικών μέσων που έρχονται από ηπειρωτική χώρα, ώστε να μην ταλαιπωρούνται οι επιβάτες και να αποδεχθούν, επωφελούμενοι, αυτό το σχέδιο.

Η διαμόρφωση μιας ενιαίας και ολοκληρωμένης προσέγγισης ειδικά για τις μεταφορές στις νησιωτικές περιοχές είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την χωρική διάσταση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Η πολιτική για τις μεταφορές αποτελεί υψίστης σημασίας ζήτημα και σχετίζεται με την ανάγκη προσδιορισμού για κάθε νησί και για κάθε δρομολόγιο του αποδεκτού επιπέδου παροχής υπηρεσιών (ποσοτικό, ποιοτικό, κόστους) σύμφωνα με τις αναπτυξιακές δυνατότητες και τις ανάγκες μετακινήσεων αγαθών και επιβατών.